پرتونگاری معده: تشخیص سریع و دقیق مشکلات گوارشی
پرتونگاری معده یک روش تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از اشعه‌ی ایکس، تصاویری دقیق از معده و سیستم گوارشی بدن ایجاد می‌کند. این روش معمولاً برای تشخیص بیماری‌های معده، مانند زخم معده، التهاب معده، تورم‌ها و توده‌های خطرناک استفاده می‌شود. این آزمایش به پزشک شما کمک می‌کند تا ناهنجاری‌های عملکردی و ساختاری را پیدا کند.
پرتونگاری معده چیست؟
پرتونگاری معده (UGI) یک آزمایش تصویربرداری استاندارد اشعه‌ی ایکس است که از نوع پیشرفته‌ِ آن به نام فلوروسکوپی استفاده می‌کند. اشعه‌ی ایکس فلوروسکوپی مانند اشعه‌ی ایکس معمولی است با این تفاوت که متحرک است. در این روش ، اشعه‌ی ایکس متحرک تولید می‌شود که عملکرد اندام‌های شما را نشان می‌دهد. این آزمایش به پزشک امکان دیدن جزئیات بصری بیشتری نسبت به اشعه‌ی ایکس معمولی می‌دهد.
علل تجویز پرتونگاری معده
از این آزمایش برای تشخیص ناهنجاری‌های ساختاری یا عملکردی مری، معده یا ابتدای روده استفاده می‌شود. برخی از این ناهنجاری‌ها عبارت‌اند از:
- زخم معده یا زخم روده
- بیماری رفلاکس معده
- التهاب یا عفونت
- سرطان
- مشکلات ساختاری مانند دیورتیکول یا پولیپ
- حرکت معده به سمت بالا، داخل یا کنار مری
- دیسفاژی
- مشکل در حرکت غذا
- درد قفسه‌ی سینه یا شکم
- استفراغ یا سوءهاضمه‌ی بدون دلیل
- دفع خونی
عوارض پرتونگاری معده
مانند سایر آزمایش‌های پزشکی قرار گرفتن در معرض پرتونگاری نیز عوارضی به همراه دارد؛ رایج‌ترین عوارض پرتونگاری معده بدین شرح‌اند:
۱- یبوست
شایع‌ترین عارضه‌ی جانبی، یبوست ناشی از باریم (در صورت استفاده) باقی مانده در بدن است. به شما توصیه می‌شود بعد از آزمایش مقدار زیادی آب بنوشید تا به دفع آن کمک کنید. دیدن مدفوع سفید برای یک روز یا بیشتر نیز طبیعی می‌باشد.
۲-عوارض کلیوی
استفاده از پرتونگاری معده در افراد مبتلا به بیماری کلیوی پیشرفته، آنان را در معرض خطر خونریزی دستگاه گوارش فوقانی قرار می‌دهد. همچنین استفاده از محلول ممکن است بر کلیه‌ها تاثیر داشته باشد.
۳-قرار گرفتن در معرض اشعه
قرار گرفتن در معرض اشعه به صورت تجمعی و در طول زمان با ابتلا به سرطان در ارتباط است. هر چند انجام یک پرتونگاری معده خطری ایجاد نمی‌کند؛
۴-آلرژی
اگر قبلا در معرض مواد محلول قرار نگرفته باشید، ممکن است دچار واکنش آلرژیک به مواد آن شوید.
توجه داشته باشید که این آزمایش برای اهداف درمانی شما تجویز شده است و آثار درمانی آن نسبت به عوارض آن، برای شرایط شما، در اولویت بالاتری قرار دارد.
آمادگی های قبل از مراجعه انجام پرتونگاری UGI (معده)
آمادگی ها:
- بیمار پس از نیمه شب چیزی نخورد و باید کاملا ناشتا باشد. مدت زمان خالی بودن معده از غذا و مایعات حداقل ۸ تا ۱۰ ساعت است.
- بیمار حتی از کشیدن سیگار و جویدن آدامس خودداری کند در غیر اینصورت ترشح غدد بزاقی معده باعث به وجود آمدن مایع در معده شده و در نتیجه تخلیه معده دچار تاخیر می شود.
نکات کلی در مورد آمادگی در رادیولوژی
در کلیه رادیوگرافی های ساده، آمادگی خاصی نیاز نیست، فقط منطقه مورد آزمایش باید عاری از هرگونه اجسام فلزی و متراکم باشد؛ و از پیش همه مراحل آزمون به بیمار آموزش و توضیح داده می شود.
در برخی از آزمون ها بیمار باید از یک روز قبل از انجام گرافی از مصرف غذاهای نفاخ پرهیز کند و عصر روز قبل ساعت ۸ یک شیشه روغن کرچک ۴۰ گرمی کامل میل نماید.
تمامی نکات الزامی برای ایمنی بیمار باید از پیش سنجیده و مهیا شود، مگر در موارد خاصی که به آنها اشاره خواهد شد.
پرتونگاری معده چگونه انجام می‌شود؟
پس از پوشیدن لباس مخصوص، شما را به اتاق معاینه هدایت می‌کنند، که دارای یک میز اشعه‌ی ایکس کج است که می‌توانید روی آن بایستید یا دراز بکشید. سپس به شما یک محلول داده می‌شود که احتمالا باریم به همراه دی اکسید کربن خواهد بود.
محلول طعم‌دار و شیرین شده است اما باز هم ممکن است طعم خوشایندی نداشته باشد. در طول آزمایش، بسته به شرایط، محلول را به مرور و به صورت جرعه‌جرعه می‌نوشید. رادیولوژیست تصویربرداری را از زوایای مختلفی انجام می‌دهد؛ به همین دلیل ممکن است از شما بخواهد به روش‌های مختلف حرکت کنید تا با حرکت باریم تصویربرداری از تمام نواحی انجام شود.
احتمالا از شما خواسته می‌شود که چند حالت مختلف هم به صورت ایستاده و هم دراز کشیده بگیرید. همچنین ممکن است کمی به شکم شما فشار وارد کنند تا چین‌ها نیز آشکار شوند.
پرتونگاری معده در چه حالت‌هایی انجام می‌شود؟
حالت‌های رایج در انجام پرتونگاری معده عبارت‌اند از:
- ایستادن با زاویه‌ی ۴۵ درجه
- چرخش به عقب با زاویه‌ی ۴۵ درجه
- دراز کشیدن به صورت افقی و بر روی یک سمت بدن
- دراز کشیدن و چرخش ملایم به عقب
مدت زمان پرتونگاری معده
این آزمایش می‌تواند بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت طول بکشد. در برخی افراد ممکن است حرکت باریم به سمت ابتدای روده بیشتر طول بکشد.
آیا پرتونگاری معده درد دارد؟
این آزمایش به خودی خود دردناک نیست. با این حال در صورت داشتن اضطراب بالا ممکن است آرامبخش دریافت کنید. پس از آزمایش نیز ممکن است احساس نفخ یا گرفتگی داشته باشید که به علت حرکت باریم در بدن است. معمولا این علائم در عرض یک روز یا بیشتر برطرف می‌شوند.
چه کسانی نباید پرتونگاری معده انجام دهند؟
انجام این آزمایش برای افراد گروه‌های ذیل توصیه نمی‌شود:
- افرادی که باردار هستند.
- افرادی که مشکلات کلیوی دارند.
- افرادی که یبوست شدید دارند.
- افرادی که قبلا در معرض تشعشعات قرار گرفته‌اند.
- افرادی که زخم یا سوراخ مشکوک در دستگاه گوارش فوقانی خود دارند.
- افرادی که دارای مشکلات بلعی هستند که باعث آسپراسیون مواد به ریه‌هایشان می‌شود.
پرتونگاری معده، روشی پیشرفته در تشخیص
پرتونگاری معده آزمایشی بدون درد و غیرتهاجمی است که به پزشک شما امکان بررسی مری، معده و ابتدای روده‌ی شما را می‌دهد. فلوروسکوپی به رادیولوژیست این امکان را می‌دهد که اندام‌های شما را در حال حرکت ببینند و نحوه‌ی عملکرد آنها را مشاهده کنند.
علاوه بر این می‌تواند ناهنجاری‌های ساختاری یا عملکردی را نیز نشان دهد. پزشک شما از نتایج این آزمایش برای تشخیص علائم غیرقابل توضیح شما استفاده می‌کند. بسته به شرایط شما پرتونگاری معده ممکن است در بیمارستان یا مراکز تخصصی انجام شود.
جهت انجام تصویربرداری‌های خود در یک مرکز تخصصی با مدرن‌ترین و پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها و امکانات با مرکز طب سامان پژوه تهران تماس برقرار کنید.
آمادگی های قبل از رادیوگرافی با ماده حاجب
- ۶ ساعت قبل از وقت تعیین شده ناشتا باشید. سطح ایده آل قند خون برای اسکن، FBS≤200mg/dl است.
- توصیه می شود به مدت ۲۴ ساعت قبل از انجام تصویر برداری، از مصرف آدامس خوددرای نمایید.
- در فصول سرد، لباس گرم و راحت بپوشید. لباس شما نباید وسایل فلزی (شامل دکمه فلزی) داشته باشد.
- مصرف مرغ، ماهی، گوشت، تخم مرغ، کره ، لبنیات و سالاد مانعی ندارد.
- در صورت مصرف داروهایی غیر از داروهای بیماری قند( متفورمین)، آن ها را طبق روال همیشه با آب مصرف نمایید.
- در صورت مصرف متفورمین از ۴۸ ساعت قبل از آزمون، مصرف متفورمین را قطع نمایید.
- لیست داروهای مصرفی و تصویر برداری گذشته شامل عکس رادیولوژی، CT اسکن، MRI، سونوگرافی یا پزشکی هسته ای شامل PET/CT های قبلی را همراه داشته باشید.
